این عمار

#حدیث

این روزها تنور انتخابات داغه.
راستی اصلح رو از کجا میشه شناخت؟؟

احادیثی از معصومان که به نشانه های اصلح اشاره داشته اند در این نوشتار آورده شده است:

#بصیرت
قال علی علیه السلام: فإنّما البَصیرُ مَن سمِعَ فتَفَکّرَ، و نَظرَ فأبْصرَ، و انْتَفعَ بالعِبَرِ، ثُمّ سَلَکَ جَدَدا واضِحا یَتَجنّبُ فیهِ الصَّرْعَةَ فی المَهاوِی. (محمد باقر مجلسی،بحار الانوار،ج74،ص407).

امام علی علیه السلام: با بصیرت کسی است که بشنود و بیندیشد، نگاه کند و ببیند، از عبرتها بهره گیرد، آن گاه راه روشنی را بپیماید که در آن از افتادن در پرتگاهها به دور ماند.

#پایبندی_به_تعهدات
قال علی علیه السلام: إنَّ العُهودَ قَلائدُ فی الأعناقِ إلی یَومِ القِیامَةِ، فمَن وَصَلَها وَصَلَهُ اللّه ، و مَن نَقَضَها خَذَلَهُ اللّه ، و مَنِ استَخَفَّ بِها خاصَمَتهُ إلَی الّذی أکَّدَها و أخَذَ خَلقَهُ بِحِفظِها. (آمدی، غرر الحکم،3650).

امام علی علیه السلام: همانا پیمانها، قلاده هایی است که تا روز قیامت بر گردن است، هر که آنها را رعایت کند خداوند به او احسان نماید و هر که آنها را بشکند خداوند او فرو بگذارد و هر که پیمانها را سبک شمارد پیمانها از او نزد آن کس که بر پیمانها تأکید کرده و از خلق خود خواسته است تا آنها را پاس دارند، شکایت برد.

قال علی علیه السلام: لا تَثِقَنَّ بِعَهدِ مَن لا دِینَ لَهُ.

امام علی علیه السلام: به عهد و پیمان کسی که دین ندارد اعتماد نکن. (آمدی، غرر الحکم،ص10163).

قال علی علیه السلام: أسرَعُ الأشیاءِ عُقوبَةً رجُلٌ عاهَدتَهُ علی أمرٍ، و کانَ مِن نِیَّتِکَ الوفاءُ لَهُ و مِن نِیَّتِهِ الغَدرُ بکَ.

امام علی علیه السلام: زودترین کیفر را مردی می بیند، که با او بر سر چیزی پیمانی ببندی و تو قصد پایبندی به آن را داشته باشی و او نیّت پیمان شکنی در سر بپروراند. (میرزا حسین نوری،مستدرک الوسائل،ج11،ص 48).

#یاری مظلومان و ستم دیدگان
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم: إنَّ اللّه تعالی لَیَسْألُ العَبدَ فی جاهِهِ کَما یَسألُ فی مالِهِ، فیقولُ: یا عَبدی، رَزَقتُکَ جاها فهلْ أعَنْتَ بهِ مَظلوما، أوْ أغَثْتَ بهِ مَلْهوفا؟

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: همان گونه که خداوند درباره دارایی بنده از او سؤال می کند، درباره مقام و موقعیت او نیز می پرسد و می فرماید: بنده من! من، مقام و موقعیت، روزی تو کردم. آیا به وسیله آن ستمدیده ای را یاری رساندی؟ یا به فریاد غمزده ای رسیدی؟ (میرزای نوری،مستدرک الوسائل،ج12،ص429).

#عدالت طلبی واقامه حق
قال علی علیه السلام: ما حُصِّنَ الدُّوَلُ بمِثلِ العَدلِ.

امام علی علیه السلام: هیچ عاملی چون عدالت، دولتها را استوار نمی کند. (غرر ودرر آمدی،9574).

قال علی علیه السلام: لکنْ مِن واجِبِ حُقوقِ اللّه علی عِبادِهِ النَّصیحَةُ بمَبْلَغِ جُهْدِهِم، و التَّعاوُنُ علی إقامَةِ الحقِّ بَینَهُم.

امام علی علیه السلام می فرمایند: از حقوق واجبِ خداوند بر بندگانش این است که با تمام توانشان خیر خواه یکدیگر باشند و برای بر پا داشتن حقّ در میان خویش، همیاری کنند. (نهج البلاغه،خطبه 216).

#خوش_اخلاقی
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم: مَن وَلِیَ شَیئا مِن اُمورِ اُمَّتی فحَسُنَت سَریرَتُهُ لَهُم رَزَقَهُ اللّه تعالی الهَیبَةَ فی قُلوبِهِم، و مَن بَسَطَ کَفَّهُ لَهُم بِالمَعروفِ رُزِقَ المَحَبَّةَ مِنهُم، و مَن کَفَّ عَن أموالِهِم وَفَّرَ اللّه عَزَّ و جلَّ مالَهُ، و مَن أخَذَ لِلمَظلومِ مِن الظّالِمِ کانَ مَعی فی الجَنَّةِ مُصاحِبا، و مَن کَثُرَ عَفوُهُ مُدَّ فی عُمرِهِ، و مَن عَمَّ عَدلُهُ نُصِرَ علی عَدُوِّهِ.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: هر کس عهده دار کاری از امور امّت من شود و نسبت به آنان حسن نیّت به خرج دهد، خداوند متعال هیبت در دل های آنان را روزی او فرماید و هر کس دست احسان خود را به روی آنان بگشاید، محبّت و دوستی ایشان را روزیش گرداند و هر کس از دست درازی به اموال آنان خویشتنداری کند، خداوند عزّ و جلّ دارایی او را زیاد کند و هر کس داد ستمدیده را از ستمگر بستاند، همنشین من در بهشت باشد و هر کس عفو و گذشتش زیاد باشد، عمرش دراز گردد و هر که عدالتش فراگیر باشد، در برابر دشمنش یاری گردد. (محمد باقر مجلسی،بحار الانوار،ج72،ص 359).

#انتخاب افراد شایسه برای کارها
قال الصادق علیه السلام: لَیسَ یُحَبُّ لِلمُلوکِ أن یُفَرِّطوا فی ثَلاثٍ: فی حِفظِ الثُّغورِ، و تَفَقُّدِ المَظالِمِ، و اختِیارِ الصّالِحینَ لأعمالِهِم.

امام صادق علیه السلام: برای حکمرانان پسندیده نیست که در سه کار کوتاهی ورزند: حفظ مرزها، رسیدگی به مظالم و حقوق پایمال شده مردم و انتخاب افراد شایسته برای کارهای خود. (محمد باقر مجلسی،بحار الانوار،ج75،ص 233).

در این نوشتار، #ادامه بیانات مقام معظم رهبری در مورد «معيارهاي اصلح» خواهد آمد.

6.#پيرو خط امام
«وكيل آينده‌ مجلس، بايد دنبال راه امام و در خطّ او باشد؛ آن مرد بزرگ و انساني كه دشمنانش هم به عظمت و صداقت و شجاعت او اذعان و اعتراف مي‌كردند. آن انسانی كه ايرانِ ضعيف و وابسته را از چنگ آدمهای فاسد و مديران نالايق و وابسته بيرون آورد و به دستِ خودِ ملت داد. آن انسانی كه توانست حركت مردم را هدايت و اين ملت را مجتمع و متّحد كند و در راه آن هدف عظيم، به حركت بيندازد. خطّ امام و ارزشها و وصيّت‌نامه‌ او را فراموش نكنيد. آنچه را كه اين ارزشها به شما مي‌آموزد، آنها را در آدمي سراغ كنيد و وقتي پيدا كرديد؛ قربة الی اللَّه و محض رضاي خدا، نام او را در صندوق رأی بیندازيد. اين، مجلس شورای اسلامي لايق شما و اين ملت مي‌شود. كار را اين طور دنبال كنيد.»(خطبه‌هاي نماز عيد فطر, 1/12/74)

7. #مخالف جدي فساد و اشرافی گری
«بايد ضدّ فساد هم باشد و با فساد مالی و اقتصادي به‌شدّت و به‌جد، از بُن‌دندان و نه به لفظ، مخالف باشد، تا با فساد مبارزه كند.»( بيانات در ديدار اقشار مختلف مردم قم،18/10/82)
« من نسبت به شخص، هيچ ‏گونه نظري ابراز نمي كنم؛ اما شاخصهائي وجود دارد. بهترين، آن كسي است كه درد كشور را بفهمد، درد مردم را بداند، با مردم يگانه و صميمي باشد، از فساد دور باشد، دنبال اشرافيگری خودش نباشد. آفت بزرگ ما اشرافيگری و تجمل‏ پرستی است؛ فلان مسئول اگر اهل تجمل و اشرافيگري باشد، مردم را به سمت اشرافيگری و به سمت اسراف سوق خواهد داد. …» (بيانات مقام معظم رهبری در جمع مردم استان كردستان 22/2/1388 ‏ )

8.خدوم، امتحان داده، #با_كفايت، برنامه‌دار، خوشنام و جوانگرا
«نماينده بايد خدوم، امتحان داده، با كفايت، برنامه‌دار، خوشنام و جوانگرا باشد و به جوانان اعتقاد داشته باشد. چنين افرادي در هر جاي كشور حضور دارند، بايد خود را موظّف بدانند و بروند نامزد شوند.»
( بيانات در اجتماع بزرگ مردم قزوين، 25/9/82)

9. بهترين از نظر #ايمان, آمادگی براي حضور در ميدانهای انقلاب و درد شناس ترين
«آن كساني كه به وسيله‌ي شوراي نگهبان صلاحيت آنها اعلام مي‌شود، معنايش اين است كه اين از حداقل صلاحيت مورد نياز برخوردار است. در بين اين كساني كه اعلام مي‌شوند، افرادي هستند با صلاحيتهاي بالاتر، افرادي هستند در سطح پايين‌تر. هنر ملت ايران و مردم شهرها و حوزه‌هاي انتخابيه اين است كه دقت كنند، نگاه كنند، بشناسند اصلح را، بهترين را انتخاب كنند؛ بهترين از لحاظ ايمان، بهترين از لحاظ اخلاص و امانت، بهترين از لحاظ دينداري و آمادگي براي حضور در ميدانهاي انقلاب؛ دردشناس‌ترين و دردمندترين نسبت به نيازهاي مردم را انتخاب كنند. اينها فرصتهائي هست، بايستي مردم عزيز ما در همه جاي كشور - اين ديگر مخصوص استان يزد نيست - هوشيارانه، با بصيرتِ تمام تلاش كنند، پيدا كنند و با رأي خود مسجل كنند و مجلس را - آن مجلسي را كه مورد نياز جامعه‌ي كنوني ماست - تشكيل بدهند.»
(سخنرانی در اجتماع بزرگ مردم يزد، 12/10/86)

10. . مورد طمع دشمنان نبودن و بي اعتمادی به دشمنان
«كسانى سر كار نيايند كه دشمنان ملت ايران طمع بورزند كه به وسيله‏ آنها بتوانند صفوف ملت را از هم جدا كنند، مردم را از دينشان، از اصولشان، از ارزشهاى انقلابى‏شان دور كنند.» ( بيانات مقام معظم رهبری در جمع مردم استان كردستان 22/2/1388 ‏ )
«به نظر بنده اين‌جور مي رسد که چون يکايک افراد را ممکن است نشناسيم - خود بنده هم وقتى اين فهرستها را مى‌آورند که بيايم رأى بدهم، بعضى از آدمهاى اين فهرستها را نمى‌شناسم امّا اعتماد مي کنم به آن کسانى که [اينها را] معرّفى کرده‌اند، و نگاه مي کنم ببينم آن کسانى که اين فهرست را معرّفى کرده‌اند چه کسانى هستند؛ اگر ديدم اينها آدمهاى متديّن و مؤمن و انقلابى‌اى هستند، به حرفشان اعتماد ميکنم و به [فهرست‌] آنها رأى ميدهم؛ اگر ديدم نه، کسانى که اين فهرست را داده‌اند کسانى هستند که به مسائل انقلاب، به مسائل دين، به مسائل استقلال کشور خيلى اهمّيّتى نميدهند، دلشان دنبال حرف آمريکا و غير آمريکا است، به حرفشان اعتماد نميکنم.» ( بيانات در ديدار مردم قم ، 19/10/94)

#ادامه

چنان که اشاره شد: عهده دار شدن هر مسئوليتی نيازمند برخورداری افراد از ويژگيها و شرايطی است. که با توجه به میزان اهمیت توجه به این معیارها حساس تر خواهد بود. لذا برای مسئوليتی همچون ریاست جمهوری، لازم است صلاحيت و شايستگی افراد به اثبات برسد. در اين نوشتار به معيارهای اصلح از منظر آيات و روايات و کلام امام و رهبری نگاهی گذرا  شده است.

2.#قدرت و توانمندی

دومین ویژگی فرد اصلح قدرت و توانمندی است.
« ان الله اصطفاه عليكم و زاده بسطه في العلم و الجسم »« خداوند او (طالوت) را بر شما برگزيده و او را در علم و قدرت وسعت بخشيده است »( سوره بقره، آيه 247)
در اين آيه شريفه علم و توانايي ملاك گزينش طالوت از سوي خداوند معرفي شده است . اين دو ملاك با تناسب هر كاري براي افرادي كه عهده دار آن مي شوند ، ضروري است زيرا بدون برخورداري از توانايي علمي و جسمي لازم ، امكان انجام مناسب آن كار وجود نخواهد داشت .

3.توجه به #ارزش_ها_و_نيازهای جامعه
« الذين ان مكناهم في الارض اقاموا الصلاه و اتوا الزكاه و امرو ا بالمعروف و نهوا عن المنكر » « آن كساني كه هرگاه در زمين به آنها قدرت بخشيديم ، نماز را بر پا مي كنند و زكات مي دهند و امر به معروف و نهي از منكر مي كنند.» (سوره حج ، آيه 41) نماينده مجلس با بهره مندي از فرصت نمايندگي بايد در مسير بندگي خداوند ( اقامه نماز) ، برپايي ارزش ها در همه ابعاد اجتماعي ، اقتصادي ، سياسي و فرهنگي ( امر به معروف ) و مقابله با ضد ارزش ها در همه ابعاد ( نهي از منكر ) و توجه به نيازهاي جامعه ( ايتاء زكات) گام بردارد .

معيارهاي افراد اصلح از منظر روايات
1. #تقوا و پارسايى
قال الصادق عليه السلام : « استشر العاقل من الرجال الورع فانه لايأمر الا بخير و اياك و الخلاف فان خلاف الورع العاقل مفسده فى الدين و الدنيا» « مرد خردمند پارسا را به رايزنى طلب كه جز به نيكى سفارش نكند و مبادا با غير او مشورت كنى؛ چرا كه ناپارساى بى‏خرد، [باعث‏] فساد دين و دنيا است». ( وسائل الشيعه ، ج12، ص 32)

2.#خردمندی
پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله می فرمايند: «استرشدوا العاقل و لاتعصوه فتندموا» «با انسان خردمند رايزنى كنيد و از رأى او سرمپيچيد كه پشيمان خواهيد شد» (بحارالانوار، ج 72، ص 105)
«من شاور ذوى الالباب دُلّ على الرشاد» «آن كه با خردمندان به شور بپردازد، به راه رشد و موفقيت راهنمايى خواهد شد.» ( همان)

3. #تخصص و دانايى
قيل لرسول اللَّه(ص): ماالحزم؟ قال(ص)؛ مشاوره ذوى الرأى و اتباعهم»«از پيامبر اكرم(ص) پرسيده شد: دورانديشى چيست؟ فرمود: رايزنى با صاحبنظران و پيروى از آنان».

4.#خيرخواهى‏
پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله می فرمايند: « مشاوره العاقل الناصح رشد و يمن و توفيق من اللَّه…»«رايزنى با خردمندِ خيرخواه رشد و ميمنت و توفيقى از سوى خدا است…»(همان، ج 72، ص 105)

5.#خوف الهى
امام صادق(ع) می فرمايند: «شاور فى امرك الذين يخافون اللَّه»«در امورت با كسى رايزنى كن كه خدا ترس باشد»(همان، ص 98)

6. #آزادگى ، دين‏دارى‏ ، دلسوزى، صميميت و برادرى‏ و رازدارى‏
امام صادق(ع) می فرمايند: « ان المشوره لاتكون الا بحدودها الاربعه… فاوله ان يكون الذى تشاوره عاقلا و الثانيه ان يكون حراً متدينا و الثالثه ان يكون صديقا مواخيا و الرابعه ان تطلعه على سرك فيكون علمه به كعلمك ثم يسّر ذلك و يكتمه»«مشورت ثمربخش نيست؛ جز آنكه اركان چهارگانه آن تحقّق پذيرد: 1. طرف مشورت خردمند باشد؛ 2. آزاد مرد ديندار باشد؛ 3. صميمى و برادرسان بوده باشد؛ 4. او را از راز خود در مسأله مورد رايزنى چنان آگاه سازى كه خود آگاه هستى و او اين راز را مخفى دارد و كتمان نمايد»
( مكارم الاخلاق، ج 2، ص 80)

7.توجه به #مردم و برخورد محبت آميز با آنان
حضرت علي عليه السلام می فرمايند :« و انّ عملك ليس لك بطعمه و لكنه في عنقك امانه »« و همانا مسئوليتي كه بر عهده توست وسيله آب و نان نبوده و بلكه امانتي در گردن تو است »( نهج البلاغه , نامه 5) را همواره در نظر دارد و در برابر ديدگان خويش قرار مي دهد, نسبت به امور ومشكلات مردم بي تفاوت نبوده و نسبت به آنان محبت خواهد داشت كه البته همين مسأله موجب محبوبيت او خواهد شد و اين همان فرماني است كه حضرت علي عليه السلام به مالك اشتر فرمودند :« و اشعر قلبك الرحمه للرعيه و المحبه لهم و اللطف بهم و لا تكونن عليهم سبعاً ضارياً تغنم اكلهم »« مهرباني با مردم را پوشش دل خويش قرارده و با همه مهربان باش. مبادا هرگز چونان حيوان شكاري باشي كه خوردن آنان را غنيمت داني »( نهج البلاغه , نامه , 53)

#حدیث_معیار_انتخاب

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: هر کس مردی را از میان گروهی به کار گمارد و بین آنها خدا پسندتر از او باشد، به خدا و رسول او و مؤمنان خیانت کرده است. (محمد باقر مجلسی،بحار الانوار،ج75،ص 233).

تقدیم اصول بر فروع
قال علی علیه السلام: یُستدَلُّ علی إدبارِ الدُّوَلِ بأربَعٍ: تَضییعِ الاُصولِ، و التمسُّکِ بالفروعِ. و تَقدیمِ الأراذلِ، و تأخیرِ الأفاضِلِ.

چهار چیز نشانه به سر آمدن دولتهاست: فرو گذاشتن اصول، چسبیدن به فروع، مقدّم داشتن فرومایگان و عقب زدن مردمان با فضیلت و لایق. (غرر ودرر آمدی،10965)

دینداری

قال علی علیه السلام: صَیِّرِ الدِّینَ حِصنَ دَولَتِکَ، و الشُّکرَ حِرزَ نِعمَتِکَ، فَکُلُّ دَولَةٍ یَحوطُها الدِّینُ لا تُغلَبُ، و کلُّ نِعمَةٍ یَحرُزُها الشُّکرُ لا تُسلَبُ

امام علی علیه السلام: دین را دژ دولت خود گردان و شکر گزاری را حفاظ نعمت خود؛ زیرا هر دولتی که در حصار دین باشد شکست ناپذیر است و هر نعمتی که در حفاظ شکرگزاری باشد ربوده نشود. (غرر ودرر آمدی،5831).

نیکوکاری
قال علی علیه السلام: مَن بَذَلَ مَعرُوفَهُ استَحَقَّ الرئاسَةَ.

امام علی علیه السلام: هرکه نیکی کند، سزاوار ریاست است. (میرزای نوری،مستدرک الوسائل،ج12،ص347).

پرهیز از حیف و میل اموال
قال علی علیه السلام: حسُنُ التَّدبیرِ و تَجَنَّبُ التَّبذیرِ من حُسنِ السِّیاسَةِ.

امام علی علیه السلام: حُسن تدبیر و پرهیز از حیف و میل، از حُسن سیاست است. (غرر ودرر آمدی،4821).

قال علی علیه السلام: مَن لَم یَحتَمِلْ مَؤونَةَ الناسِ فقد أهَّلَ قُدرتَهُ لانتِقالِها.

امام علی علیه السلام: کسی که بار مؤونه مردم را به دوش نکشد، قدرت خود را سزاوار انتقال [به دیگری ]کرده است. (غرر ودرر آمدی،8289).

خردمند بودن
قال علی علیه السلام: أعقَلُ المُلوکِ مَن ساسَ نَفسَهُ لِلرَّعِیَّةِ بما یُسقِطُ عَنهُ حُجَّتَها، و ساسَ الرَّعِیَّةَ بما تُثبِتُ بهِ حُجَّتَهُ علَیها.

امام علی علیه السلام: خردمندترین فرمانروا کسی است که خود را چنان سیاست (تربیت) کند که جایی برای بهانه و اعتراض ملّت بر او باقی نماند و با مردم چنان سیاستی در پیش گیرد که حجّت خود را بر آنان تمام کند. (غرر ودرر آمدی،3350).

قال علی علیه السلام:إذا قَلَّتِ المَقدُرَةُ کَثُرَ التَّعلُّلُ بالمَعاذِیرِ.(غرر ودرر آمدی، 4038 ).

امام علی علیه السلام: هرگاه قُدرت (توان) کم شود، توسّل به عذر و بهانه ها زیاد شود.

آگاهی
قال رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم: «مَن اِسْتُعْمِلَ عاملاً عن المسلمین و هو یعلم أنَّ فیهم مَنْ هو أوْلی بذلک منه و أعلم بکتاب الله و سنَّةِ نبیّه، فقد خان الله و رسوله و جمیع المسلمین؛

رسول خدا(ص) می فرماید:هر کس، از میان مسلمانان، کارگزار (مدیر) گردد، در حالی که می داند دیگری نسبت به او در این کار، اولی و آگاه تر به کتاب خدا و سنت رسول اوست، به خدا و پیامبر و تمامی مسلمانان خیانت کرده است.»(علامه امینی، الغدیر، ج8، ص291).

شایسته ترین
«قال رسول الله(صلی الله علیه و آله): «مَنْ تَقَدّمَ علی المسلمین و هو یری أنَّ فیهم مَنْ هو أفضل منه، فقد خان الله و رسوله و المسلمین؛

کسی که بر مسلمانان کارگزار گردد، در حالی که می بیند در میان آنان کسی شایسته تر از او وجود دارد، به خدا و پیامبر و مسلمانان خیانت کرده است.» (علامه امینی،الغدیر،ج8،ص291).

قال علی علیه السلام:«لا یحمل هذا العَلَم إلّا أهل البصر و الصبر و العلم بمواضعِ الحق، فامضوا لما تُؤمرون به وقفوا عند ما تنهون عنه؛

این پرچم (زمامداری و مدیریت جامعه) را جز افراد آگاه و با استقامت و عالم به جایگاه حق، به دوش نمی کشند.(نهج البلاغه،خطبه 173).

ایمان درهدف
مولای متقیان، در مقام تبیین ویژگیهای مالک اشتر، به عنوان یک مدیر نمونه، ایمان و اعتقاد راسخ او به عقیده و خسته نشدن از دفاع از آن را، از جمله آنها برشمرده می فرماید:

«فإنَّه سیف من سیوف الله لا کلیلُ الظُبَّةِ و لا نابیِ الضریبة؛ فإنْ أمرکم أنْ تنفروا فانْفِروا و إنْ أمَرَکم أنْ تُقیموا فأقیموا، فإنَّهُ لایُقْدِمُ و لایُحْجم و لایؤخِّر و لایقدِّم إلّا عن أمری؛ (نهج البلاغه،نامه38).

او، شمشیری از شمشیرهای خداست که نه تیزیِ آن کند می شود و نه ضربت آن بی اثر است. اگر شما را فرمان کوچ کردن داد، کوچ کنید و اگر گفت بایستید، بایستید که او در پیشروی و عقب نشینی و حمله، بدون فرمان من اقدام نمی کند.»

احترام به نظر کاشناسان واهل خبره
قال علی علیه السلام: « لَا تَسْتَبِدَّ بِرَأْیِکَ فَمَنِ اسْتَبَدَّ بِرَأْیِهِ هَلَک »

خودرأی مباش، زیرا، هر کس مستبد در رأی باشد، نابود می شود.» (شیخ طوسی،امالی،ص731).

سعه صدر
امیر مؤمنان علی(ع) سعه صدر را یکی دیگر از معیار ملاکهای گزینش کارگزاران دانسته و در مواردی بر آن تأکید کرده، از جمله در یکی از کلمات قصار و پندآموز می فرماید:

«آلةُ الریاسة سعة الصدر؛

بردباری و تحمل سختی ها، ابزار ریاست است.» (نهج البلاغه،حکمت 176).

? امام صادق علیه السلام ?

 الشَّفَقَةُ مِن العَدُوِّ مُحالٌ .

 مهربانى از سوى دشمن، محال است.

? الخصال : ص 269 ح 5.