این عمار

بسم الله الرحمن الرحیم
امروز با مطلبی برخورد داشتم که برایم جالب بود:

امیرالمومنین علی علیه‌السلام در پاسخ سوالی در باب توحید و عدل می‌فرمایند:

التَّوْحِيدُ أَلَّا تَتَوَهَّمَهُ‏ وَ الْعَدْلُ أَلَّا تَتَّهِمَه‏
توحيد آن است كه خدا را در وهم نيارى‌ و عدل آن است كه او را متهم نسازى.
اینکه شخص سوال کننده خود به ارتباط میان این دو واژه پی برده یا قبل از سوال مطالبی از مولای متقیان شنیده و سپس این سوال را مطرح نموده است، مورد بحث این حقیر نیست. آنچه در این بین مورد توجه قرار گرفته ارتباط واژه توحید با عدل و داشتن بینش توحیدی است.
آیت الله مکارم شیرازی نیز درشرح این حکمت می‌فرمایند: امام ‌‌‌‌‌‌‌عليه‌السلام در اين كلام كوتاه و بسيار پرمعنا دو اصل مهم دين را به عالى‌‌‌‌ترين و جهى بيان مى‌كند: «از آن حضرت درباره توحيد و عدل سؤال شد، فرمود: توحيد آن است كه خدا را در وهم و انديشه نياورى و عدل آن است كه او را متهم نسازى (اشاره به اين كه ذات خداوند در انديشه هيچ‌كس نمى‌آيد و در تقسيم نعمت‌هايش عدالت و حكمت را رعايت مى‌فرمايد) ».
آنچه در این تعریف مورد توجه قرار می‌گیرد ارتباط توحید و عدل است که حضرت به صورت اجمال به آن پرداخته‌اند. بنابراین هر چند بحث از توحید و یگانگی خداوند است اما راه را برای داشتن بینش توحیدی صحیح می‌گشاید و به شخص این مطلب را القا می‌کند که اگر خدای خود را خوب بشناسی او را از هر جهت واحد و در تقسیم عدل نیز یکتا و یگانه خواهی یافت. لذا شناخت صحیح توحید انسان را در بینش توحیدی صحیح و کارکرد آن در زندگی آگاه می‌سازد، به این نحو که چون به توحید ایمان آورد، خدا را از ظلم نیز مبرا دانسته و مصلحت امورش را در مصلحتی خواهد یافت، که خدای متعال برایش درنظر گرفته است.
توحيد در اين جا به معنى خدا شناسى است و خدا شناسى در صورتى كامل مى‌شود كه بدانیم خداوند وجودى است نامحدود از هر جهت و به همين دليل ‌همواره بزرگان علم عقايد گفته‌اند كه كُنه ذات خدا بر هيچ‌كس حتى بر انبيا و اوليا ‌روشن نيست. آنچه از خداوند مى‌دانيم صفات جلال و جمال اوست و افعال و آثارى كه صحنه جهان را پر كرده است و همین صفات است که انسان را در بینش صحیح توحیدی، رهنمون می‌شود. به همين دليل در روايات نیز دستور داده ‌شده كه در ذات خدا انديشه نكنيد كه به جايى ‌‌‌نمى‌رسيد.

قلم شخصی: سلیمان‌پور